Đây là ca ghép gan đầu tiên tại Việt Nam mà người hiến là ông nội của bệnh nhi và người nhận là một bé từng sinh non 3 tháng. Nhân dịp này, BS.CK2. Trịnh Hữu Tùng - Giám đốc bệnh viện cũng kêu gọi thành lập “Quỹ hỗ trợ ghép tạng dành cho bệnh nhân nghèo” để có thêm nhiều em bé được cứu sống.

Ca ghép gan diễn ra vào ngày 18/6/2019, kéo dài 15 tiếng (từ 9g00 đến 24g00) với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, phối hợp ăn ý của ê-kíp phẫu thuật và gây mê.

Chịu trách nhiệm điều hành chính là TS.BS. Phạm Ngọc Thạch - Phó Giám Đốc bệnh viện, Trưởng kíp mổ là TS.BS. Trần Thanh Trí - Trưởng khoa Ngoại tổng hợp cùng sự hỗ trợ, cố vấn sát sao của GS.TS.BS. Trần Đông A – chuyên gia đầu ngành về ghép tạng cùng các giáo sư đến từ Bỉ.

Hai tháng sau ghép, bệnh nhân đã hồi phục một cách ngoạn mục, các chỉ số hoạt động trong cơ thể ổn định, khả năng vận động, nhận thức phát triển bình thường.

Bệnh nhân là bé D.C.M, sinh tháng 2/2018, là con đầu lòng của vợ chồng chị N.C.T.T, 32 tuổi, ngụ tại Q.3, TP.HCM. Bé sinh non lúc chỉ mới ngoài 6 tháng tuổi do vỡ ối sớm. 01 tháng 10 ngày sau sinh, khi bé đang được điều trị ROP (bệnh võng mạc ở trẻ sinh non) thì phát hiện thêm tình trạng vàng da ứ mật do bệnh teo đường mật bẩm sinh. Dù bé đã được phẫu thuật Kasai để điều trị nhưng tình trạng diễn tiến xấu nên gia đình đã chuyển bé sang Bệnh viện Nhi Đồng 2, mong tìm một cơ hội sống cho bệnh nhi.

Ngày 03/6/2019, Bệnh viện Nhi Đồng 2 tiếp nhận bé trong tình trạng bị nhiễm trùng phổi nặng, suy gan giai đoạn cuối với biểu hiện suy hô hấp, báng bụng, vàng da nặng. Dù bé được các Bác sĩ của khoa Tiêu hóa điều trị tích cực bằng nhiều loại kháng sinh mạnh cùng lúc nhưng không hiệu quả nên hội đồng chuyên môn bệnh viện với sự chỉ đạo của Ban Giám đốc và GS.TS.BS Trần Đông A chỉ định phải ghép gan bán khẩn cho bé, nếu không bé sẽ có nguy cơ tử vong sớm.

Người cho tạng ban đầu được chọn lựa là bố ruột bé. Tuy nhiên, qua kiểm tra phát hiện người bố bị gan nhiễm mỡ, không phù hợp chỉ định cho gan. Người kế tiếp tình nguyện cho gan để cứu sống cháu chính là ông nội, 56 tuổi, hiện đang ngụ tại tỉnh Tây Ninh dù ban đầu ông khá lo lắng vì chưa từng nằm viện hay phẫu thuật. Thương cháu, cùng với sự giải thích tận tình từ GS.TS.BS Trần Đông A, ông đã lập tức đồng ý cho 1 phần gan của mình và bỏ ngay những thói quen có hại như hút thuốc, uống rượu… để gan được hồi phục tốt nhất trước khi cuộc ghép được tiến hành.

Dù có rất nhiều kinh nghiệm và nắm vững kỹ thuật ghép tạng nhưng trong quá trình phẫu thuật, cả ê kíp phẫu thuật cũng phải tập trung cao độ do động mạch gan trái của người cho lại xuất phát từ động mạch của dạ dày và mạc nối nhỏ nên khi bóc tách phân thùy gan 2, 3 tương đối khó khăn.

Khi ghép phần gan mới cho bé M., tĩnh mạch cửa của bé lại không tương thích tĩnh mạch cửa của người ông nên ê kíp phẫu thuật phải lấy tĩnh mạch cảnh trái của bé làm cầu nối. Nhờ vậy mạch máu không bị gập, mạch máu lưu thông tốt.

Tuy nhiên, vấn đề gây trở ngại tiếp theo là bụng của em bé quá nhỏ do sinh non tháng nên ê kíp phẫu thuật phải nong ổ bụng của em bé rộng ra để thích ứng với lá gan mới bằng tấm Plaque – một vật liệu không gây phản ứng cho cơ thể, được mang từ nước ngoài sang phục vụ ca phẫu thuật. 2 tuần lễ sau ghép, tấm này được các bác sĩ lấy ra và khâu lại thành bụng cho em bé.

Sau ghép gan 2 tuần, bệnh nhi được phẫu thuật lấy tấm plaque ra và khâu phục hồi thành bụng. Tình trạng viêm phổi và nhiễm trùng huyết cải thiện, huyết động ổn định, chức năng gan cải thiện dần. Bé tỉnh táo, ăn uống tốt. Bệnh nhi tiếp tục được các bác sĩ điều trị, theo dõi chặt chẽ cũng như có chế độ chăm sóc dinh dưỡng phù hợp để phát triển thể chất, vận động.  Một tháng sau ghép gan, men gan tăng nhưng kết quả sinh thiết gan là thoái hóa mỡ 10%, chưa đủ chẩn đoán thải ghép cấp. Lúc này, xét nghiệm gần nhất cho thấy men gan có cải thiện hơn.

Sau ghép 2 tháng, bệnh nhi hồi phục tốt, bé tăng cân, vui vẻ, linh hoạt, da dẻ trắng trẻo, không còn đen xạm do tình trạng ứ mật như trước. Bé có thể tự ngồi, đi xe đẩy hay đùa giỡn với mọi người. Sức khỏe người cho tạng – ông nội bé – cũng ổn định và có sự tăng cân sau phẫu thuật.

GS.BS.Trần Đông A nhận định, đây là 1 trong 2 ca nặng nhất mà bệnh viện đã tiếp nhận, nếu không được ghép gan kịp thời chắc chắn sẽ tử vong sớm. Ông nói: “Chúng tôi mong muốn mang lại điều tốt đẹp nhất cho gia đình cháu nên cả ê kíp đã hết sức tập trung chuyên môn cũng như vận động sự hỗ trợ từ bạn bè thế giới. Thành công của ca này cũng như của các ca trước đây giúp chúng tôi có thêm động lực phấn đấu để có thêm nhiều bé được cứu chữa kịp thời”.  

Mẹ bệnh nhân, chị N.C.T.T không giấu được sự xúc động khi chia sẻ cảm xúc của mình về quá trình chứng kiến con vượt qua cánh cửa sinh tử một cách ngoạn mục. Chị nói: “Tôi và gia đình rất biết ơn GS.BS.Trần Đông A, Ban Giám đốc bệnh viện cùng ê kíp phẫu thuật đã nỗ lực, tận tình cứu sống con tôi. Khi đưa con đến BV Nhi Đồng 2, cả gia đình tôi biết đây là cánh cửa, là cơ hội cuối cùng của cháu nên có khó khăn mấy cũng động viên nhau để vượt qua. Suốt ca phẫu thuật dài 15 tiếng, cảm xúc của tôi rất khó tả nhưng cuối cùng, khi bác sĩ thông báo ca phẫu thuật thành công, tôi đã thở phào nhẹ nhõm và vô cùng xúc động vì con tôi như đã được sinh ra lần thứ hai. Điều kỳ diệu này,gia đình chúng tôi sẽ nhớ mãi”.

Đây là ca ghép gan thứ 13 do BV Nhi Đồng 2 thực hiện. Theo TS.BS Phạm Ngọc Thạch - Phó Giám đốc, bệnh viện sẽ đẩy mạnh ghép tạng ở trẻ em vì vẫn còn nhiều trường hợp cần được ghép. Hiện tại tạng ghép ở người cho sống còn tương đối khan hiếm, bệnh viện đã tham gia hệ thống ghép tạng quốc gia và đã triển khai ghép tạng từ người cho chết não để các bé có cơ hội được cứu sống nhiều hơn.

Từ thành công của các ca ghép tạng nhi tại bệnh viện, nhân dịp này BS.CK2.Trịnh Hữu Tùng - Giám đốc bệnh viện cho biết hơn mười năm qua, bệnh viện đã thực hiện thành công 17 ca ghép thận, 12 ca ghép gan, tuy nhiên số ca ghép tạng còn rất “khiêm tốn” so với nhu cầu cần ghép thật sự của các bệnh nhi bị suy gan, suy thận. Lý do là các bệnh nhi và gia đình không đủ khả năng tài chính để “theo đuổi” việc ghép tạng. Chi phí cho 1 ca ghép tạng có thể tốn kém từ vài trăm triệu đến cả tỉ đồng. BS.CK2.Trịnh Hữu Tùng kêu gọi các cá nhân, tổ chức chung tay thành lập “Quỹ hỗ trợ ghép tạng cho bệnh nhân nghèo” để có thêm nhiều bệnh nhi có cơ hội được cứu sống, và có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Mong rằng Quỹ này sẽ hỗ trợ cho gia đình các bé những vấn đề liên quan đến tài chính để gia đình có thể an tâm “chiến đấu” cùng con, không chỉ là trong quá trình ghép tạng mà còn chặng đường dài chống thải ghép, hồi phục… sau đó. Được biết với sự quan tâm và chỉ đạo từ Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, sắp tới BV Nhi Đồng 2 sẽ tiến hành xây dựng khu Trung tâm phẫu thuật kỹ thuật cao (toà nhà 10 tầng), trong đó có một phần lớn phục vụ cho phẫu thuật và ghép tạng cho trẻ em.